Is een bankgift met rentelast nu voordeliger én beter dan een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik?

Blote eigendom schenken

Een klassiek manier om inkomsten te behouden op een beleggingsportefeuille is dat ouders schenken aan hun kinderen met voorbehoud van vruchtgebruik. De ouders behouden dan de vruchten (interesten en dividenden) en als ze overlijden gaat de volledige portefeuille zonder erfbelasting naar de kinderen in volle eigendom. Voor een dergelijke schenking moet u wel naar de notaris (kost +/- 1.500 euro) en betaalt u ook schenkbelasting. Tussen ouders en kinderen is dat het vlak tarief van 3% (3,3% in Wallonië) op de waarde van de portefeuille, ongeacht de grootte van de portefeuille.

Vaak weinig inkomsten

In de praktijk stellen we vast dat de interesten en dividenden op een beleggingsportefeuille doorgaans weinig voorstellen. Dat komt omdat de rente laag is en het obligatiegedeelte niet zo veel opbrengt. Wat het aandelengedeelte betreft zijn er ook vaak weinig dividenden, omdat die om fiscale redenen in een kapitaliserend fonds of tracker (ETF) zitten zodat er helemaal geen inkomsten zijn.

Nieuwe wet op vruchtgebruik

Vroeger kon u het vruchtgebruik in uw schenkingsakte “definiëren”. Als u bijvoorbeeld een beleggingsportefeuille had geschonken in blote eigendom waar veel kapitaliserende fondsen inzitten, waren er dus nauwelijks vruchten (coupons). U kon dat dan opvangen door te bepalen in de schenkingsakte dat de gerealiseerde meerwaarde ook meetelde als vruchten.

Maar het nieuw goederenrecht (art. 3.42 nieuwe Burgerlijk Wetboek) heeft vruchtgebruik nu strikter gedefinieerd en de wet laat niet toe dat u afwijkt van deze definitie. Dus u mag het vruchtgebruik niet meer “definiëren” zoals het u goed uitkomt. De wet bepaalt nu dat vruchten zijn wat het goed periodiek voortbrengt. Het gaat dus enkel om dividenden en intresten bij een beleggingsportefeuille.

Praktische oplossing

U zou dat probleem kunnen op te lossen door in de schenkingsakte te bepalen dat er, zolang de vruchtgebruikers leven, enkel belegd kan worden in beleggingsproducten die interesten of dividenden opleveren. Probleem is echter dat dit in de praktijk verre van sluitend is omdat heel wat aandelen en zelfs distributiefondsen (soms bewust, om fiscale redenen) weinig dividenden uitbetalen.

Schenken met een rentelast

Een effectenportefeuille schenken kan ook gewoon door een bankgift. De effecten worden dan van de effectenrekening van de ouders naar de kinderen overgeschreven. Het is handig en het is snel als dat binnen dezelfde bank gebeurt, maar dat hoeft niet. De jaarlijkse rentlast (bijvoorbeeld 3%) kunt u vastleggen in het bewijsdocument van de bankgift. Dat kan in de 2 klassieke aangetekende brieven of in een zgn. pacte adjoint, een bewijsdocument ondertekend door schenker en begiftigde na de bankgift. In tegenstelling tot de notariële schenking van blote eigendom moet de schenker wel nog 3 jaar (5 jaar in Wallonië) in leven blijven om te ontsnappen aan de erfbelasting. Tenzij het bewijs geregistreerd wordt en u dus 3% (3,3%) schenkbelasting betaalt. Een dergelijke registratie (bijvoorbeeld een van de ouders wordt ernstig ziek binnen de 3 jaar) kan tegenwoordig ook gewoon elektronisch via de website Myminfin.

Nadeel in de praktijk

Een nadeel in de praktijk is dat ouders vaak veiligheidshalve een rentelast bepalen van bijvoorbeeld 3% om zeker niets te kort te komen, maar die achteraf niet opvragen omdat ze het toch niet nodig hebben. Het feit dat u de rente kunt opvragen, volstaat fiscaal gezien om ze toch te belasten in de erfbelasting als u ze niet opgevraagd heeft.

Praktische oplossing

Daarom bouwt u het best een zgn. facultatieve last in. Concreet betekent een ‘facultatieve’ last dat er in het bewijsdocument van de schenking uitdrukkelijk vermeld wordt dat de ouders de last ‘kunnen’ opvragen (maar het hoeft dus niet). Om erfbelasting te vermijden moet u de rentelast correct te formuleren. Maak de rentelast daarom niet enkel facultatief (u ‘kunt’ die opvragen), maar u formuleert die ook zo dat de last op een bepaald ogenblik vanzelf vervalt als u ze niet opvraagt. Zo kan u bv. in het bewijsdocument formuleren dat de rentelast enkel opvraagbaar is binnen de 6 maanden en dan vervalt. In het slechtste geval kan de fiscus dan nog enkel de rente die de laatste 3 jaar (5 jaar in Wallonië) niet opgevraagd is als een onrechtstreekse schenking beschouwen en in de erfbelasting belasten.

Belangrijkste verschillen

Het belangrijkste verschil tussen beide technieken zijn uiteraard de taksen en kosten. Bij een bankgift met rentelast moet u niet naar de notaris (+/- 1500 euro) en moet u geen schenkbelasting betalen. Bij een bankgift spaart u sowieso de notariskosten uit, zelfs als u onmiddellijk registreert en de 3 (5) jaar uitschakelt. Vandaar dat de bankgift met rentelast vandaag veel populairder is dan de schenking met voorbehoud van vruchtgebruik voor beleggingsportefeuilles. Het nadeel van de risicotermijn van 3 jaar (5 jaar in Wallonië) kan u uitschakelen door het bewijs van bankgift tijdig te registreren. Bij de bankgift met rentelast weet u bovendien perfect hoeveel u per jaar kan opvragen (bv. 3%) wat niet het geval is bij voorbehoud van vruchtgebruik. Steeds meer wordt daarom gekozen voor een schenking met rentelast omdat dit duidelijk, eenvoudig en goedkoper is, zelfs als u he bewijs registreert.

Een bankgift met rentelast of schenken van blote eigendom zijn evenwaardige techniek als ze fiscaal én juridisch op maat worden uitgewerkt. Maar steeds meer wordt gekozen voor een schenking met rentelast omdat dit duidelijk, eenvoudig en goedkoper is.